فضای کسب و کار امروزی بسیار در نوسان است

به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی واحد استان قم محمدرضا جلیل‌وند عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: با توجه به تلاطمی که در محیط کسب و کار امروزی وجود دارد لازم است که شیوه مدیریت استراتژیک خود را به‌روز کنیم چرا که شیوه سنتی و کلاسیک دیگر جوابگو نیست.

استادیار دانشکده مدیریت دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، در کارگاه توسعه استراتژی در محیط VUCA گفت: در برنامه ریزی استراتژیک کلاسیک، اعتقاد بر این است که تلاطم و پویایی شدیدی در بازار وجود ندارند و همه چیز تقریبا ثابت است. در حالی که در فضای امروز می‌بینید اتفاقا فضای کسب‌و‌کار نوسان زیادی دارد، پویاست و تحولات محیطی به سرعت رخ می دهد.

وی افزود: در برنامه‌ریزی استراژیک فرض بر این است که ما می‌خواهیم از نقطه a به نقطه b برسیم، نقطه a که در حال حاضر در آن هستیم وضعیت فعلی ماست و با مجموعه ای از استراتژی‌ها و برنامه‌ریزی‌ استراتژیک می‌خواهیم به نقطه b که در واقع چشم‌انداز و اهداف استراتژیک ماست برسیم، اما در شرایط‌ پرنوسان فعلی نقطه b یک نقطه ثابت نیست یعنی با یک آینده واحد روبرو نیستیم و در واقع، آینده چندگانه است و با توجه به شرایط‌ تغییر می‌کند که در نتیجه باید رویکرد متفاوتی را اتخاذ کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران درخصوص برنامه‌ریزی استراتژیک در چنین شرایطی اظهار کرد: در عصر حاضر تغییرات محیطی خیلی سریع و پرتکرار اتفاق می‌افتد، برای مثال در جریان جنگ غزه و تهاجم اسرائیل به مردم فلسطین، با سخنرانی آقای سید حسن نصرالله قیمت انرژی پایین آمد که حتی با تئوری‌های اقتصادی هم نمی‌توان آن را توجیح کرد. درست است که این ابزارها و تئوری‌ها تا حدی می‌توانند در پیش‌بینی آینده موثر باشند اما با توجه نرخ سریع تغییرات، پیش‌بینی قطعی و درستی به ما ارائه نمی‌دهند.

وی ادامه داد: سازمان در این گونه مواقع باید نسبت به تغییرات محیطی چابک و انعطاف پذیر باشد و دائما اطلاعات گردآوری کند و پیش‌بینی‌ انجام دهند، ضمن اینکه باید به این نکته توجه داشته باشند که این پیش‌بینی‌ها و اطلاعات به سرعت منقضی می‌شوند. این ویژگی در ادبیات استراتژی، با عنوان تلاطم یا نوسان شناخته می شود. جلیل‌وند با بیان ویژگی دوم محیط کسب و کار، گفت: یکی دیگر از ویژگی‌های محیط سازمان و بازار، عدم قطعیت می‌باشد، در یک‌سری جاها پیش‌بینی کردن با توجه به نبود اطلاعت بسیار سخت است برای مثال تحریم یک امر غیر قابل پیش‌بینی می‌باشد که معلوم نیست در آینده آیا تحریمی وجود خواهد داشت یا خیر یا شدت این تحریم ها افزایشی باشد یا کاهشی. در این‌گونه شرایط، سازمان باید بر گرد آوری اطلاعات برای تدوین استراتژی و تصمیم گیری های خود سرمایه‌گذاری کند.

وی در خصوص یکی دیگر از ویژگی‌های محیط امروز کسب و کار، بیان کرد: پیچیدگی، یکی دیگر از ویژگی‌های محیطی است که به معنی تعدد و تنوع علت ها و معلول ها می باشد، عوامل زیادی وجود دارد. گرچه در بسیاری از برنامه‌ریزی های سازمانی مجبور هستیم این عوامل را ساده‌سازی کنیم و تعداد کم‌تری متغیر وارد مدل‌سازی و تصمیم گیری خود کنیم اما این امر سبب می شود که درک کاملی از علت ها و معلول ها رخ ندهد. برای مثال برای ورود به یک بازار خارجی به دلیل اینکه بازیگران و متغیرهای زیادی وجود دارد، پیچیدگی می‌توان در آن یافت.

جلیل‌وند با تشریح آخرین ویژگی محیط کسب و کار، گفت: ابهام، یکی دیگر از ویژگی‌های محیط سازمان هاست، زمانی وجود دارد که با تعداد زیادی از متغیرهای محیطی ناشناخته مواجه هستیم، از علت و معلول ها آگاهی نداریم و قوانین بازی برای کسب و کارها مشخص نیست. در چنین شرایطی باید آزمایش و خطا کرد، راه‌های گوناگون را امتحان کنیم تا بتوانیم به یک راه‌حل اثربخش برسیم. در چنین محیطی با ویژگی های VUCA، برنامه ریزی استراتژی کلاسیک کارآمد نخواهد بود و نیازمند رویکردی دیگر هستیم و آن برنامه ریزی مبتنی بر سناریو است تا بتوانیم آینده های بدیل را مصورسازی کنیم، خود را برای مدیریت محیطی با ویژگی های VUCA آماده کنیم و استراتژی هایی را تدوین کنیم که در سناریوها و آینده های بدیل، کارآمدتر و پابرجاتر هستند. سناریونگاری الزام عصر فعلی و محیط کنونی کسب و کار است.

استادیار دانشگاه تهران در پایان اظهار داشت: ما باید رویدادها و روندهایی را که می توانند آینده سازمان را رقم بزنند را شناسایی کنیم و با استفاده از رویکردهای مختلف سناریونگاری مثل منطق شهودی برای آنها خود را آماده سازیم. آینده نگاری و آینده اندیشی به منزله توجه به تمامی احتمالات و ممکن‌های آینده است.