"سازمان و مدیریت نهادها و مراکز فرهنگی" به بازار نشر راه یافت

به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی واحد استان قم نویسنده این کتاب در گفتگویی با بیان این که امروزه اهمیت فرهنگ بر هیچ صاحب‌نظری پوشیده نیست گفت: کشورها برای پیشرفت‌ و تعالی ناگزیرند که به این مقوله توجه ویژه‌ای داشته باشند. بسیاری از مدیران اجرایی که دست‌اندرکار اداره امور فرهنگی در کشورمان هستند و همینطور دانشگاهیانی که متولی انجام تحقیقات و مطالعات در این حوزه هستند و مسئولیت تربیت نیروهای متخصص بر عهده آن‌ها است، معتقدند که موضوع مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی در کشور مورد توجه قرار نگرفته و همین امر باعث شده هر فردی علی‌رغم نداشتن تجربه و تخصص در این حوزه ادعای مدیریت آن را داشته باشد.

اسماعیل کاوسی بیان کرد: اهمیت فرهنگ را به‌طورکلی می‌توان در دو جنبه خلاصه کرد، جنبه اول جایگاهی است که فرهنگ در هویت و موجودیت جامعه دارد و جنبه دیگر نقشی است که فرهنگ در پیشرفت و توسعه جوامع ایفا می‌کند.

وی کلامی از امام خمینی(ره) از صحیفه امام نقل کرد که ایشان فرموده‌اند: "بی‌شک بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد فرهنگ آن جامعه است. اساساً فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می‌دهد. فرهنگ اساس ملت است، اساس ملیت یک ملت است، اساس استقلال یک ملت است، می‌توان گفت فرهنگ مبدأ همه خوشبختی‌ها و بدبختی‌های یک ملت است. بنابراین رأس همه اصلاحات، اصلاح فرهنگ است."

کاوسی افزود: از سوی دیگر امروزه یکی از شاخص‌های اصلی توسعه پایدار، توسعه فرهنگی است و دست‌یابی به توسعه فرهنگی با توجه به وسعت این عرصه و تغییر و تحولات سریعی که در آن در حال شکل‌گیری است جز با مدیریت صحیح در این حوزه امکان پذیر نیست. از جمله شاخص‌های مهمی که هر ساله سازمان برنامه‌ توسعه سازمان ملل ارایه می‌کند شاخص توسعه انسانی (HDI) است. که براساس آن کشورهای جهان با سه معیار و مؤلفه، میزان تولید، سطح سواد و میزان امید به زندگی رتبه‌بندی می‌شوند که ردپای فرهنگ در عناصر این شاخص یافت می‌شود. در حقیقت کشورهایی که از نظر شاخص‌های فرهنگی توسعه یافته هستند مسیر توسعه پایدار و رشد مداوم ظرفیت‌های انسانی، فیزیکی و فناوری خود را به آسانی طی می‌کنند.

وی ادامه داد: تأکید در خصوص اهتمام به ارتقای فرهنگ جامعه و داشتن دغدغه در مورد اوضاع و کیفیت فرهنگی آن، ناشی از دیدگاه اسلام بر مقوله‌ فرهنگ و تأثیر تعیین کننده مسائل فرهنگی در حال و آینده جامعه است.

نویسنده کتاب "سازمان و مدیریت نهادها و مراکز فرهنگی" با بیان این که امروزه مسأله فرهنگ بسیار پیچیده تر از گذشته شده است گفت: در گذشته فرهنگ به صورت سنتی، محلی و قومی بود که ارزش‌های آن از دین سرچشمه می‌گرفت. افکار و اندیشه مردم در محدوده معینی به صورت تولیدات فرهنگی مختلف تجلی پیدا می‌کرد. امروزه به دلیل گسترش تکنولوژی و وسایل ارتباط جمعی، که امکان تهاجم فرهنگی را فراهم کرده است، فرهنگ‌ها درهم تنیده شده و هر فرهنگی همزمان در مکان‌های مختلفی حضور دارد. ذوق و سلیقه‌ها، تغییرات فراوانی پیدا کرده و صنعتگرایی هم کمک کرده که این جریان فرهنگی به صورت گسترده‌ای در دنیا و به صورت متراکم توسعه پیدا کند. بنابراین، مسأله مدیریت فرهنگی هم به همین نسبت پیچیده شده است مدیریت فرهنگی در تمام جوامع، جزء مدیریت‌های حساس و استراتژیک محسوب می‌شود و شرایط سخت و متعددی برای نیل به مدیریت فرهنگی پیش بینی شده است.

دکتر اسماعیل کاوسی گفت: حقیقت این است که فرهنگ یک جامعه، روشنگر روح آن جامعه است و نمودها و فعالیت‌های فرهنگی به منزله پدیده‌ها و رفتارهایی است که روح از خود بروز می‌دهد. فرهنگ هر جامعه، هویت و موجودیت آن جامعه را شکل می‌دهد و با انحراف فرهنگ، هر چند جامعه در ابعاد اقتصادی، سیاسی، صنعتی و نظامی و ... قدرتمند باشد، میان‌تهی خواهد شد. هرگاه جامعه‌ای وابستگی فرهنگی و یا گرایش به فرهنگ مخالف داشته باشد، به ناچار سایر ابعاد آن جامعه نیز به جانب مخالف گرایش پیدا کرده و بالاخره در آن مستهلک می‌شود و موجودیت خود را در تمام ابعاد از دست می‌دهد؛ زیرا استقلال و موجودیت هر نهاد، گروه و جامعه‌ای از استقلال فرهنگ آن نشأت می‌گیرد و ساده‌اندیشی است که گمان کنیم با وابستگی فرهنگی، استقلال در ابعاد دیگر یا یکی از آنها امکان‌پذیر است.

وی با تاکید بر لزوم اثربخشی برنامه های فرهنگی گفت: حرکت به سوی مدیریت عملکرد امور فرهنگی دستگاه‌ها و نهادها و تأکید هرچه بیشتر بر اثربخشی هر برنامه در فعالیت امور فرهنگی، از مواردی است که باید در مسیر آن گام برداشت، در غیر این صورت نمی‌توان هیچ‌گونه پیشرفتی را در این زمینه انتظار داشت. همچنین هیچ‌گاه قضاوت شخصی افراد نمی‌تواند مدارک مناسبی برای ارزیابی یک فعالیت یا برنامه باشد.

کاوسی ادامه داد: لازم است مدیران با استفاده از فرآیند مدیریت عملکرد، آگاهانه به هدایت صحیح امور فرهنگی در مسیر پیشرفت برنامه‌ها و در جهت اهداف و استراتژی‌های مورد نظر سازمان عمل کنند. موفقیت در اجرای این فرآیند به سنجش و ارزیابی‌های پیوسته و بهبود مداوم عملکرد سازمان و اجزای آن بستگی دارد و باید توجه شایانی به مقوله «مدیریت و برنامه‌ریزی امور فرهنگی» داشته باشند.

دکتر اسماعیل کاوسی در خصوص مباحث مطرح شده در کتاب "سازمان و مدیریت نهادها و مراکز فرهنگی" نیز گفت: کتاب حاضر با هدف آشنایی خوانندگان با مباحث مرتبط با مدیریت سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی،  در پنج فصل به شرح زیر تدوین و تنظیم شده است که فصل اول به کلیات اختصاص دارد، فصل دوم پیرامون مدیریت سازمان‌های فرهنگی نگاشته شده است، فصل سوم به ویژگی‌های مدیران فرهنگی اختصاص دارد، فصل چهارم پیرامون خط مشی گذاری و سیاست گذاری فرهنگی نگاشته شده است و فصل پنجم برنامه‌ریزی فرهنگی را به بحث گذارده است.

این نویسنده در خصوص مطالب فصل اول کتاب خود گفت: در فصل اول پیرامون عناوینی چون ضرورت‌های توجه به مدیریت فرهنگی، ضرورت‌های توسعه مدیریت فرهنگی، ضرورت‌های توسعه مدیریت فرهنگی در شرایط فعلی انقلاب اسلامی و اصول مدیریت فرهنگی به بحث گذاشته شده است.

وی در خصوص مطالب فصل دوم نیز بیان کرد: در فصل دوم پیرامون عناوینی چون تعریف مدیریت فرهنگی، مفهوم مدیریت فرهنگی، تاریخچه مدیریت فرهنگی، قلمرو مدیریت فرهنگی، ساختار مدیریت فرهنگی، انواع مدیریت فرهنگی، بخش‌های موثردولت درمدیریت فرهنگی، ویژگی‌های مدیریت فرهنگی، دشواری‌های مدیریت فرهنگی، تفاوت  سازمان‌های فرهنگی با سایر سازمان‌ها و آسیب شناسی مدیریت سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی، مطالبی ارائه شده است.

کاوسی در ادامه به مطالب ذکر شده در فصل سوم پرداخت و گفت: در فصل سوم پیرامون عناوینی چون ویژگی‌های عمومی مدیران فرهنگی، ویژگی‌های اختصاصی مدیران فرهنگی، ویژگی‌های مدیران فرهنگی در سه سطح راهبردی، میانی وعملیاتی، ویژگی‌های مدیران فرهنگی درحوزه باورها و تمایلات، ویژگی‌های مدیران فرهنگی در حوزه‌ اندیشه و آگاهی، ویژگی‌های مدیران فرهنگی در حوزه عمل و رفتار، ویژگی مدیران فرهنگی از دیدگاه قرآن، عناصر مهم درمدیریت سازمان‌های فرهنگی و اجتماعی و مهارت‌های ده‌ گانه مدیران فرهنگی برای تحول و توسعه فرهنگی، مطالبی ارائه شده است.

وی ادامه داد: در فصل چهارم نیز از مباحثی چون فرهنگ، خط مشی عمومی، تعریف سیاست فرهنگی،  اهداف سیاست فرهنگی،  اصول سیاست فرهنگی، انواع سیاست‌های فرهنگی، دلایل کامیابی یا ناکامی یک الگوی سیاست فرهنگی، شاخص شناسی سیاست‌های فرهنگی، خط مشی گذاری و سیاست گذاری فرهنگی، اهمیت و جایگاه سیاست گذاری فرهنگی، الگو‌های سیاست گذاری فرهنگی، ویژگی‌های سیاست گذاری فرهنگی، سطوح سیاست گذاری فرهنگی، سیاست گذاری فرهنگی در ایران، گفتمان‌های سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی، نهادهای حقوقی مسئول سیاست گذاری فرهنگی کشور در دوران پس از انقلاب اسلامی، تاثیرات جهانی شدن بر سیاست فرهنگی،  راهبردهای سیاست فرهنگی، سیاست‌ها و راهبردهای کلان فرهنگی برای مواجهه با آسیب‌ها، و آسیب شناسی سیاست گذاری فرهنگی، مطالبی ارائه شده است.

اسماعیل کاوسیبه تشریح مطالب فصل پنجم کتاب خود پرداخت و گفت: در فصل پنجم نیز پیرامون عناوینی چون تعریف برنامه‌ریزی فرهنگی، ضرورت برنامه‌ریزی فرهنگی، امکان یا عدم امکان برنامه‌ریزی در امور فرهنگی، مدیریت و برنامه‌ریزی استراتژیک فرهنگی، اهمیت مدیریت و برنامه‌ریزی استراتژیک فرهنگی، گام‌های کلی برنامه‌ریزی استراتژیک، راهکارهای عملیاتی جهت سهولت در اجرای برنامه‌های استراتژیک، ضرورت‌ها و ملاحظات اساسی به هنگام برنامه‌ریزی راهبردی فرهنگی، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری فرهنگی در ایران قبل از انقلاب اسلامی، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری فرهنگی در ایران بعد از انقلاب اسلامی، چالش‌های برنامه‌ریزی فرهنگی برای ایجاد فرهنگ توسعه‌ای،  فرصت‌های برنامه‌ریزی فرهنگی در ایران، تهدیدات برنامه‌ریزی فرهنگی در ایران، نقاط قوت برنامه‌ریزی فرهنگی در ایران، نقاط ضعف برنامه‌ریزی فرهنگی در ایران، نقش دولت در برنامه‌ریزی فرهنگی و ضرورت‌های دخالت دولت‌‌ها در برنامه‌ریزی فرهنگی مطالبی ارائه شده است.