تربیت مهدوی فرزندان؛ کلید مسئولیتپذیری و زمینهسازی ظهور
حجتالاسلام والمسلمین مصطفی رضایی، پژوهشگر حوزه مهدویت، در هفتمین شماره از سلسله گفتوگوهای «انتظارپژوهی» با اشاره به اهمیت تربیت مهدوی در شکلگیری مسئولیتپذیری فرزندان گفت: برداشت ناقص از مفهوم انتظار در جامعه امروز، میتواند آسیبزننده باشد.
وی تصریح کرد: آنچه امروز در بخش قابل توجهی از جامعه منتظر دیده میشود، یک برداشت ناقص و حتی آسیبزننده از مفهوم انتظار است، بسیاری گمان میکنند «منتظر بودن» یک حالت قلبی یا یک شور احساسی است که با دعا، مجالس ذکر و یادآوری نام امام محقق میشود، بدون اینکه تغییری در سبک زندگی یا ساختار مسئولیتهای فردی ایجاد کند. این تفسیر سادهشده، انتظار را از یک برنامه عملی به یک انگاره ذهنی فرو کاسته و عملاً مسیر تربیت نسل آینده را از اهداف واقعی مهدویت منحرف کرده است.
پژوهشگر حوزه مهدویت ادامه داد: وقتی کودک یا نوجوان در بستر چنین فرهنگی رشد میکند، یاد میگیرد که محبت به امام و انتظار ظهور هیچ الزام عملی برایش ایجاد نمیکند، همین باعث میشود در بزرگسالی، در مواجهه با میدانهای واقعی خدمت و نقشآفرینی، یا خود را کنار بکشد یا به حداقلها بسنده کند، نتیجه این وضعیت، شکلگیری یک جامعهای است که عاشقانه شعار میدهد، اما از عمل جمعی و پذیرش مسئولیتهای واقعی ناتوان است.
وی در تشریح ماهیت انتظار گفت: رویکرد دینی و روایی به انتظار، برعکس برداشت رایج، ماهیتی صد در صد فعال و عملمحور دارد، انتظار به معنای ایستادن منفعلانه در گوشهای نیست بلکه به معنای درگیر شدن آگاهانه در مقدمهسازی ظهور است. منتظر، کسی است که تا حد توان و فهم خود در خدمت به آرمانهای مهدوی و ساختن زیرساختهای فرهنگی، اخلاقی، علمی و اجتماعی ظهور حضور مییابد.
رضایی افزود: این حضور بدون مسئولیتپذیری عملاً غیرممکن است، چراکه حتی کوچکترین نقشهای زمینهساز، نیازمند نظم، تعهد، پاسخگویی و ایثار است، وقتی فرزندی از کودکی یاد نگرفته وظایفش را کامل به انجام برساند، بر شکستهایش مسئولیت بپذیرد و سهم خود را در یک کار جمعی ادا کند، نمیتوان از او انتظار داشت در فردای ظهور، باری هرچند کوچک از دوش جامعه بردارد.
خانواده؛ کانون نخست آموزش مسئولیت
پژوهشگر حوزه مهدویت با تأکید بر نقش خانواده بیان کرد: تربیت مهدویت از کتابخانهها و از مراسم مناسبتی آغاز نمیشود، بلکه اولین و کارآمدترین بستر آن، خانه و خانواده است. خانه همان جایی است که کودک اولین تجربههای پاسخگویی، نظم و پایبندی به تعهدات را کسب میکند. اگر والدین منتظر میخواهند فرزندشان سربازی آماده برای امامش باشد باید از همان سالهای نخست، مسئولیتهایی واقعی و متناسب با سن به او بسپارند.
وی ادامه داد: این مسئولیتها میتواند بسیار ساده آغاز شود؛ مرتب کردن وسایل شخصی، مراقبت از یک گیاه، کمک در بخشی از کارهای خانه. نکته اصلی این است که وظیفه باید روشن، قابل ارزیابی و دارای پیگیری باشد تا کودک حس کند کارش جدی گرفته میشود. همین تمرینهای کوچک، بنیانی میسازد که بعدها او را به فردی متعهد، منظم و قابل اتکا در عرصههای بزرگتر مبدل میکند.
رضایی به خطای جداسازی معنویت از عمل اجتماعی اشاره کرد و گفت: یکی از بزرگترین آفتهای فضای فرهنگی ما، تفکیک بیاساس معنویت از عمل اجتماعی است، بعضی گمان میکنند مهدویت صرفاً یک حالت روحی یا تجربه درونی است که میتوان بدون پذیرش مسئولیتهای جمعی هم بهدست آورد، این تفکر، پیوند اصلی انتظار با مسئولیتپذیری را میشکند.
وی با اشاره به کارکرد اجتماعی دعا در آموزههای دینی بیان کرد: در آموزههای اسلامی حتی دعا و عبادت هم از کارکرد اجتماعی خالی نیست. روایات بیان میکنند که بهترین اعمال در عصر غیبت، کمک به یکدیگر، رفع نیاز مؤمنان و ساختن بسترهای خیر جمعی است. بنابراین، آموزش مهدویت به کودکان باید بهطور مستقیم با فعالیتهای اجتماعی پیوند بخورد و معنویت از ابتدا در متن مسئولیت تجربه شود، نه در حاشیه.
پژوهشگر حوزه مهدویت درباره ناهمخوانی شعار و رفتار در نسل امروز اظهار کرد: امروز در جامعه بسیاری از بزرگسالان خود را منتظر امام میدانند، اما حتی لازم نمیبینند در این مسیر گام کوچکی بردارند، این تناقض میان ادعا و عمل، نهتنها سرعت زمینهسازی ظهور را کاهش میدهد بلکه الگوی تربیتی غلطی برای نسل جدید ایجاد میکند، کودکانی که میبینند پدر و مادرشان فقط از امام حرف میزنند ولی نقشی فعال در عرصه خدمت ندارند، ناخودآگاه میآموزند که انتظار به معنای حرف زدن بدون عمل است.
وی ادامه داد: این شکاف تنها زمانی پر میشود که والدین، آموزههای مهدویت را در قامت رفتار روزمره به نمایش بگذارند، مسئولیتهای خانوادگی، مشارکتهای اجتماعی و پایبندی عملی به ارزشها باید بهصورت زنده در زندگی جریان داشته باشد تا فرزند همان را پیاده کند.
رضایی در تشریح پازل ظهور گفت: تصویر ظهور را میتوان به یک پازل بزرگ تاریخی تشبیه کرد که هر نسل تعدادی از قطعات آن را تکمیل میکند، هیچکس همه پازل را به تنهایی نمیسازد، اما هر فرد مسئولیت دارد قطعهای را که در دسترس اوست، کامل و دقیق در جای خود قرار دهد.
وی افزود: این قطعه فردی میتواند تربیت درست یک فرزند باشد، میتواند پیگیری یک پروژه علمی باشد، یا حتی انجام یک کار کوچک، اما پایدار اجتماعی. مهم این است که منتظر بودن، یعنی یافتن و انجام همین سهم شخصی، تربیت مهدوی فرزندان باید آنها را به یافتن، شناخت و اجرای سهمشان مجهز کند.
رضایی تأکید کرد: اگر بخواهیم رابطه تربیت مهدوی با مسئولیتپذیری را در یک جمله بگوییم، باید گفت مسئولیتپذیری هویت واقعی منتظر را میسازد، جامعهای که این مهارت را به فرزندان خود نیاموزد، حتی اگر از عشق به امام لبریز باشد، در لحظه نیاز نخواهد توانست فضایی برای ظهور فراهم کند.
وی تصریح کرد: به همین دلیل، آموزش مسئولیتپذیری نه یک گزینه فرعی، بلکه ستون اصلی تربیت مهدوی است، با این نگرش، انتظار از یک رؤیای مبهم به یک برنامه عملی و جمعی تبدیل میشود و هر خانواده میتواند پایگاه پرورش نسلهایی باشد که در زمینسازی ظهور واقعاً نقش دارند.
علاقه مندان برای کسب آخرین اطلاعات و رودیدادهای جشنواره مهدویت که به همت جهاددانشگاهی قم در حال برگزاری است می توانند به نشانی https://mahdaviatfest.ir/fa مراجعه کنند.
نظر شما :