کتاب سلولهای بنیادی، اگزوزومها و microRNAها
دکتر آذر شیخ الاسلامی، هدی فضائلی، محسن شیخ حسن، ناصر کلهر قم، سیده سعیده صحرائی، لیلا ناصرپور و دکتر ریحانه سید ابراهیمی زیر نظر دکتر مسعود سعیدی جم، استاد زیست فناوری پزشکی گروه ژنتیک و پزشکی مولکولی، مرکز تحقیقات پزشکی مولکولی، دانشگاه علوم پزشکی همدان کتاب سلولهای بنیادی، اگزوزومها و microRNAها نوشتهی Vinod Kumar، Pranela Rameshvar و Karl L.Mettinger را ترجمه کردند.
دکتر آذر شیخ الاسلامی در گفتگویی بیان کرد: بشر امروز در اوج انقلاب جهانی در تحقیقات پزشکی قرار گرفته است؛ جایی که دانشمندان حوزهی بیولوژی، پزشکی، بیوتکنولوژی و داروسازی در تلاشند تا اهداف جدید ژنی، سلول درمانی، میکرووزیکولها و محصولات مهندسی بافت را برای یک سری از مشکلات و بیماریهایی که فاقد گزینههای مناسب درمانی هستند ایجاد کنند. به علاوه، ایجاد درمانهای جدید میتواند در موارد نامناسب جایگزین درمانهای موجود شود. شکستهای اولیه آزمایشات بالینی ژن درمانی راهی برای توسعه درمانهای مرتبط با سلولهای بنیادی فراهم نمود.
مدیر گروه پژوهشی سلول های بنیادی جهاد دانشگاهی واحد استان قم گفت: دانشمندان همزمان با شروع درمانهای سلولی، به کسب تجربیات بیشتری در زمینهی ژندرمانی پرداختند. بین سالهای 1998 و 2013 بیش از 10 هزار بیمار در 200 آزمایش بالینی با حمایت مالی 60 شرکت دارویی یا کلینیک خصوصی سلولهای بنیادی ثبت نام شدند که بیش از نیمی از آنها در ایالات متحده مستقر هستند. اکثر آزمایشات ذکر شده از سلولهای بنیادی مزانشیمی بزرگسالان، سلولهای پیشساز یا بخشهای عروقی استروما ( SVF ) استفاده کردهاند.
وی افزود: بیشتر آنها مطالعات فاز 1 بوده و تعداد کمی از آن مطالعات در فاز 2 یا 3 قرار میگرفتند. با این وجود، بسیاری از این مطالعات خارج از مقررات نظارتی FDA انجام شده است، که بخشی از این امر به دلیل وجود ابهام در دستورالعملهای نظارتی است. همین موضوع باعث شد جلسه دو روزه دادرسی FDA در بالتیمور در 12 تا 13 سپتامبر 2016 برگزار شود.
شیخ الاسلام ادامه داد: دو تحول موازی در سلولهای بنیادی، انقاب در میکرو RNA خارج سلولی ( miRNA ) و تحقیقات در زمینهی میکروزیکول/ اگزوزوم است. miRNA که برای اولین بار در اواخر دهه 1990 در C. elegans -گونهای اولیه برای تحقیقات پیری شناسایی شد، تقریباً در تمام فرآیندهای بیولوژیکی به عنوان یکی از بازیگران اصلی محسوب میشود و تعداد مقالات منتشر شده درباره آن از کمتر از دوازده عدد در سال 2001 به بیش از 500 مورد در سال 2008 رشد داشته و این انفجار خارق العاده مجدداً به تولید سالانه بیش از 2000 مقاله علمی در سال 2009 و 6000 در سال 2013 افزایش یافت. این امر باعث شکل گیری کنسرسیوم RNA خارج سلولی ( NIH ( ExRNA در سال 2012 شد، زمانی که NIH فراخوانی را جهت درخواست طرح و برنامهی علمی در پنج برنامه مجزا اعلام کرد و متعهد شد که برای سرمایه گذاری بیش از 100 میلیون دلار در پروژههای علمی مرتبط هزینه کند.
این پژوهشگر قمی گفت: همچنین تعداد نشریات مربوط به وزیکولهای خارج سلولی ( EV ) از جمله اگزوزومها نیز به طور مشابه تا سال 2015 به بیش از 35000 نشریه افزایش یافت که به همان اندازه چشم گیر بوده و انقلابی در آزمایشهای تشخیصی و چشماندازهای جدید برای حاملان خارج سلولی -به عنوان درمانهای جدید هدفمند در بسیاری از گروههای بیماری- ایجاد نموده است. این امر باعث ایجاد انجمن بین المللی وزیکولهای خارج سلول ( ISEV ) و مجله بین المللی وزیکولهای خارج سلول در سال 2012 در سوئد شد.
آذر شیخ الاسلام موضوعات مربوط به بکارگیری miRNA و اگزوزوم در بیولوژی سلولهای بنیادی، پیری سلولهای بنیادی، سرطان، و تعدادی از بیماریهای مرتبط با سن را یک حوزهی امیدوار کننده برای تحقیقات جدید دانست و گفت: تعداد مقالات منتشره درباره اگزوزومها/ سلولهای بنیادی از کمتر از 20 مورد در سال 2010 به بیش از 150 مورد در سال 2015 رسیده است. در همین مدت تعداد مقالات مربوط به حوزههای اگزوزومها/ سرطان، اگزوزومها/ خودایمنی یا اختالات اگزوزوم/ قلب و عروق و اگزوزومها/ اختالات تحلیل برندهی عصبی به ترتیب به بیش از 100 ، 160 و 45 مقاله در سال افزایش یافته است.
شیخ الاسلام بیان کرد: بنابراین، ما در کتاب حاضر از مشارکت برخی از متخصصان برجسته در این حوزههای تخصصی بهرهمند شدیم تا تحولات میان رشتهای را در جهت درک نقش اگزوزومها/ وزیکولهای خارج سلولی، miRNAها و سلولهای بنیادی در اختالات وابسته به سن از جمله CNS / اختالات قلبی عروقی و همچنین بدخیمیهای خون و سرطان بررسی کنیم.
گفتنی است این کتاب در 239 صفحه به چاپ رسیده و با قیمت 2,200,000 ریال در دسترس جامعه دانشگاهی و علاقه مندان قرار گرفته است.