پیامدهای کاهش جمعیت و بحران جامعه سالخورده در ایران

به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی واحد استان قم علی حسینی، به مناسبت روز ملی جمعیت در گفتگو با برنامه درشهر رادیو قم، با اشاره به اهمیت موضوع جمعیت، آن را نقطه ثروت و قدرت کشورها دانست و بیان کرد: مقوله جمعیت و اهمیت جمعیت‌شناسی در برنامه‌ریزی‌ها یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین موضوعات عصر حاضر در ساختارهای مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و تأثیرگذار در این حوزه‌ها است.

وی افزود: با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری بر نقش رسانه‌ها، فرهنگ‌سازی و تغییر تفکر نادرست و رایج در جامعه، تبیین مسئله جمعیت، آگاهی‌بخشی عمومی و برخورد فعالانه در این حوزه می‌توان به اهمیت مسئله جمعیت پی برد. افزایش امکانات و خدمات رفاهی و اختصاصی در راستای امنیت خاطر والدین از سیاست‌های کلی دولت در مقوله جمعیت به‌شمار می‌رود. با توجه به تأکیدات و بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر جمعیت جوان، بانشاط و تحصیل کرده که به‌عنوان یکی از عوامل مهم پیشرفت کشور به‌شمار می‌رود، نیازمند بازنگری در سیاست‌های باروری و سلامت جمعیت کشور هستیم.

وی به عوامل کاهش جمعیت اشاره کرد و گفت: سلامت باروری و جنسی و حواشی آن، تأثیر ۲۰ درصدی در کاهش جمعیت دارد که با ارائه خدمات باروری به زوج‌های نابارور، خدمات واکسیناسیون و ارائه تسهیلات زایمان به خانواده‌ها می‌توان آن را مرتفع کرد.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی قم با اشاره به اینکه مرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی قم(رویان) این‌گونه خدمات را به زوج‌های نابارور ارائه می‌دهد، ادامه داد: دغدغه‌های خانوار ایرانی برای هزینه‌های چندفرزندی از دیگر عوامل کاهش جمعیت است و در خانواده‌هایی با درآمد متوسط حفظ تعادل بودجه و تعداد فرزندان مورد توجه قرار می‌گیرد و از طرفی با توجه به تأثیر مدرنیته بر سبک زندگی جوامع ایرانی، بسیاری از خانواده‌هایی با درآمد بالا تک فرزند هستند.

حسینی هزینه‌های سرسام‌آور مسکن، تغییر بافت جمعیتی شهر و روستا، افزایش طلاق و مهاجرت خانواده‌های ایرانی در سن باروری را از دیگر عوامل کاهش جمعیت دانست و گفت: توجه مطلق جوانان به ادامه تحصیل سبب تأخیر در ازدواج و بالا رفتن سن ازدواج آن‌ها شده است و همین امر سبب اختلالات ژنتیکی در فرزندآوری می‌شود، چنان‌چه قدرت باروری زنان پس از سن ۳۵ سالگی با شیب سریع‌تری کاهش پیدا می‌کند.

وی ضمن توجه به نقش ارتباطات و اینترنت در کاهش جمعیت، الگوبرداری از فرهنگ‌های مختلف را باعث تغییر نگرش بر زندگی و خانواده مطرح کرد و افزود: استقلال مالی بانوان در عدم تمایل آن‌ها به ازدواج و یا طلاق زودهنگام مؤثر واقع می‌شود و در سال‌های اخیر همین امر سبب ازدیاد خانواده‌های تک نفره شده است.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی قم تغییر سبک زندگی را از عوامل کاهش جمعیت دانست و ادامه داد: زندگی پر خرج و تشریفات، رشد فردگرایی، تأثیر فرهنگ غربی بر فرهنگ جوامع ایرانی، کمال‌طلبی که منجر به راحت‌طلبی جوانان شده و عدم مسئولیت‌پذیری توسط آن‌ها و تنزل جایگاه زن و مادر در خانواده به‌واسطه ترویج و تبلیغ تفکر فمینیستی که منجر به تعویق در فرزندآوری می‌شود، از عوامل کاهش جمعیت به شمار می‌رود.

تأثیر تغییر سبک زندگی بر جمعیت

وی با تأکید بر اینکه مدرنیته و تغییر سبک زندگی از عوامل تأثیرگذار در کاهش جمعیت است که از آن غافل شدیم، تصریح کرد: یکی از چالش‌های ایجاد شده توسط مدرنیته و تحولات سبک زندگی در ایران، فرزندآوری است و مدرنیته سبب تغییر بینش مذهبی و اعتقادی، ترویج مصرف‌گرایی، افزایش سن ازدواج و طلاق شده است.

حسینی به آثار و پیامدهای کاهش جمعیت اشاره و بیان کرد: تغییر نظام‌های تربیتی و مفاهیم اخلاقی، کاهش نشاط اجتماعی و اقتصادی، کاهش اقتدار سیاسی، تغییر در ترکیب‌های دینی، بحران‌های جامعه پیر برای ایران از آثار کاهش جمعیت محسوب می‌شود.

راهکارهای رشد جمعیت

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی قم اظهار کرد: کاهش رشد جمعیت ملی، کاهش باروری و قدرت تجدید نسل و افزایش میان سنی و سالمندی جمعیت از بحران‌های جمعیتی، کاهش جمعیت در سن کار، کاهش رشد اقتصادی و فشار بر سیستم تأمین اجتماعی از بحران‌های اقتصادی، شکاف نسلی و جمع شدن چترهای حمایتی خانواده از سالمندان از بحران‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه پیر برای ایران است.

وی به ارائه راهکارهای مرتفع‌سازی عوامل کاهش جمعیت در ایران پرداخت و گفت: کمک به مشکل معیشت مردم، افزایش فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی برای ترویج سبک زندگی اسلامی و فرهنگ‌سازی در این حوزه، برنامه‌ریزی برای مشوق‌های بلندمدت ترغیب‌کننده فرزندآوری و فراهم کردن زیرساخت‌های آموزشی و شغلی از راهکارهای رشد جمعیت به‌شمار می‌رود.